به نقل از «ایسنا»

قمر آریان؛ خورشیدی در قلمرو فرهنگ فارسی

تاریخ انتشار: ۲۶ فروردین ۱۴۰۳ | کد خبر: ۴۰۱۲۰۹۵۳

ایسنا/اصفهان اگر بخواهیم به جایگاه و اهمیت آریان در تاریخ کشورمان نظر کنیم، باید در درجۀ اول او را پژوهشگر و مؤلفی مهم بدانیم. دو اثر وی با نام‌های «مسیح در ادبیات فارسی» و «زن در داستان‌های قرآن» آن‌قدر سترگ هستند که به این پژوهنده اعتبار ویژه ببخشند.

این قسمتی از صحبت‌های لیلا معصومی نایینی، دانش‌آموختۀ دکترای زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان، شاعر و پژوهشگر است که دربارۀ شخصیت قمر آریان در دنیای فرهنگی و ادبی کشورمان مطرح کرد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

معصومی نایینی در گفت‌وگو با ایسنا و در واکاوی زندگی قمر آریان، شخصیت درخشان زبان و ادبیات فارسی ایران‌زمین، چنین آغاز کرد: این زن ادیب و مترجم، در ابتدای سدۀ ۱۳۰۰ شمسی و در شهر قوچان به دنیا آمد. زمانی که قمر به سن مدرسه رسید، قوچان از داشتن مدارس دخترانه محروم بود. بنابراین، پدر او که از بزرگان و نامداران قوچان محسوب می‌شد در این شهر دبستانی دخترانه تأسیس کرد. در همین مدرسه بود که آریان ۶ سال اول ابتدایی را پشت‌سر می‌گذارد.

این پژوهنده افزود: پس از آن تا سه سال نیز زیرنظر معلم سرخانه درس می‌خواند. سپس برای تحصیل در مقطع دهم تا دوازدهم به همراه خواهر خود راهی شهر مشهد شد. بر اساس همین سرگذشت کودکی و نوجوانی قمر آریان باید گفت که خانوادۀ او در زمانی که تحصیل دختران فراگیر نبود، حامی و پشتیبان او در این عرصه بودند.

وی دربارۀ ورود آریان به دانشرا نیز توضیح داد: آریان جوان دو سال نیز در دانشسرای مقدماتی شهر مشهد به تحصیل مشغول شد. پس از پایان این دوره با هدف ادامه‌تحصیل به شهر تهران آمد و در دانشکدۀ ادبیات دانشگاه تهران پذیرفته شد و درسش را شروع کرد.

در جست‌وجوی مسیح فارسی

این پژوهشگر شعر و تاریخ ادبیات فارسی به آشنایی آریان با عبدالحسین زرین‌کوب هم اشاره و بیان کرد: در همین سال‌های تحصیل در دانشکدۀ ادبیات با عبدالحسین زرین‌کوب، ادیب و مورخ نامدار، آشنا شد. این آشنایی پس از چند سال به ازدواج آن دو که باید گفت بسیار خاص و ادبی بود، منجر شد. معروف است که قمر آریان همسرش را با نامی مخصوص، یعنی «عبدی» صدا می‌زد.

معصومی نایینی ضمن تأکید بر اینکه آریان و زرین‌کوب از این پس با یکدیگر به تحصیل ادامه دادند و هر دو به دریافت دکترای ادبیات و زبان فارسی موفق ‌شدند، اظهار کرد: موضوع پایان‌نامۀ دکترای آریان «تأثیر دین مسیحیت در ادبیات فارسی» بود. پژوهش و نگارش این رساله تا هفت سال به درازا کشید. امروزه، این پایان‌نامه در قالب کتاب و با عنوان «چهرۀ مسیح در ادبیات فارسی» منتشر شده است و در موضوع خود مرجعی مهم به شمار می‌آید.

این مدرس ادبیات فارسی خاطرنشان کرد: ازدواج آریان و زرین‌کوب نزدیک به ۴۰ سال دوام آورد که در تمام این مدت پژوهش‌های ادبی و تاریخی آنان نیز دنبال شد. زرین‌کوب در حدود ۵۰ اثر از خود به جای گذاشت. قمر آریان نیز بسیار پرکار بود، اما برخلاف همسرش بیشتر کتاب‌هایش ترجمه‌ای بود. شمار بسیار زیادی هم مقالۀ پژوهشی و تألیفی از آریان به یادگار مانده است که در حوزۀ ادبیات کشورمان دارای اهمیت است.

او با تأمل در زندگی پژوهشی و دانشگاهی آریان و نظر به کتاب معروفش «مسیح در ادبیات فارسی» چنین تشریح کرد: این کتاب چندین بخش دارد. نویسنده در یک بخش به سراغ خود آیین مسیحیت می‌رود. مسیحیت در قرآن و تصوف و زبان و ادبیات فارسی مسئلۀ مهمی است که در این کتاب واکاوی می‌شود. آریان با تکیه بر اشعار شاعران متعددی، چون حافظ، جامی، خاقانی، نظامی و بسیاری دیگر از سرایندگان فارسی به این موضوع می‌پردازد.

این محقق با یادکردن از کتاب دیگر آریان، یعنی «زن در داستان‌های قرآن» ادامه داد: ریشۀ این کتاب یک تکلیف درسی در دانشگاه بود که در گذر زمان آن را تکمیل کرد. در سالیانی که زرین‌کوب بیمار بود، آریان خیلی از کارهای تحقیقاتی خود را تعطیل کرد. درواقع وقت اصلی خود را برای پرستاری از زرین‌کوب گذاشت. سرانجام، پس از درگذشت زنده‌یاد زرین‌کوب آریان به چاپ کتاب «زن در داستان‌های قرآن» تصمیم گرفت نظر همسرش هم در زمان حیات همین بود.

این شاعر اهل اصفهان در ادامۀ توصیف و تبیین کتاب گفت: کتاب «زن در داستان‌های قرآن» با مقدمۀ احمد مهدوی دامغانی منتشر شد. در این اثر، نمونۀ خوبی از تطور نثر فارسی یافتنی است به‌دلیل اینکه از کتبی چون «مجمل التواریخ و القصص»، «تاریخ طبری»، «تاریخ یعقوبی» و «روضة الصفا» در این پژوهش استفاده کرد. این کتاب برای آشنایی با زنان قرآنی و سرگذشت کسانی چون حوا همسر لوط، بلقیس، آسیه، زلیخا، حضرت مریم(س) مرجعی اساسی محسوب می‌شود.

این ادب‌پژوه به کتاب تألیفی دیگر آریان، یعنی «کمال‌الدین بهزاد» نیز نظر و توصیف کرد: این هم پژوهشی پراکنده بوده که به مرور سامان‌یافته می‌شود. کمال‌الدین بهزاد نگارگر مشهور دوران تیموری در قرن نهم هجری قمری است و همین اثر آریان منبعی جامع برای آشنایی با زندگی و آثار این هنرمند به شمار می‌آید. کتاب دیگر آریان با عنوان «ایران؛ تاریخ، فرهنگ و هنر» حائز اهمیت است. «ادبیات ایران پس از اسلام» یکی از مقالات خواندنی و ارزشمند کتاب اخیر به قلم آریان محسوب می‌شود.

 فرهیخته‌ای همراه و همدل

فعال حوزۀ فرهنگ و ادبیات شهر اصفهان سپس از ترجمه‌های آریان یاد و تشریح کرد: یکی از ترجمه‌های او با عنوان «جهان اسلام» از برتولت اشپولر است. «شرق نزدیک در تاریخ، یک سرگذشت هزارساله» ترجمۀ مهم دیگری از این زن ادیب است که اثری از فیلیپ خوری به شمار می‌رود. هر دو را آریان از زبان انگلیسی ترجمه کرده است. به‌طورکلی، غالباً ترجمه‌های او از این زبان بود، هرچند به فرانسوی نیز تسلط داشت.

او به مقاله‌نویسی آریان نیز نگاه و اظهار کرد: در حدود ۵۰ مقاله با تمرکز بر پژوهش در زبان و ادبیات فارسی و نیز موضوعات فرهنگی ایران از این محقق شاخص به یادگار مانده است. بیشتر این مقالات در مجله‌ای بنام «بخارا» منتشر می‌شد.

معصومی نایینی که در حوزۀ گردشگری فرهنگی و تاریخی نیز فعالیت دارد، افزود: اگر بخواهیم به جایگاه و اهمیت آریان در تاریخ کشورمان نظر کنیم، باید در درجۀ اول او را پژوهشگر و مؤلفی مهم بدانیم. همان دو اثر «مسیح در ادبیات فارسی» و «زن در داستان‌های قرآن» آن‌قدر سترگ هستند که به این پژوهنده اعتبار ویژه ببخشند. کارهای ترجمه‌ای او نیز حائز اهمیت است.

وی از زاویۀ دیگر نیز به تأثیرگذاری آریان در قلمرو فرهنگ و ادبیات فارسی نظر کرد و توضیح داد: همراهی قمر آریان با عبدالحسین زرین‌کوب بسیار همدلانه و سازنده بود و این یاریگری باید مورد توجه جدی قرار بگیرد. نباید انکار کرد که این همراهی آریان چه تأثیری بر شخصیت علمی و دستاوردهای گسترده و شایان همسرش داشت. اگر آریان در کنار زرین‌کوب نبود، امروزه ما از آثار ارزشمند و پرشمار این مرد ادیب و تاریخ‌دان محروم بودیم.

این پژوهشگر که دفتر شعر «سارویه» نیز در کارنامۀ خود دارد، یادآور شد: آریان و زرین‌کوب اثری مشترک موسوم به «از نی‌نامه» هم دارند که در خصوص مثنوی و مولاناست. این دو فرهیخته و اندیشمند فرزندی نداشتند، اما آثار فراوان و پرارجی که از خود به جا گذاشته‌اند را باید بهترین یادگار آنان دانست که گویی فرزندانشان هم هستند. آریان سرانجام در ۹۰سالگی و در ۲۳ فروردین ۱۳۹۱ شمسی از دنیا رفت.

انتهای پیام

منبع: ایسنا

کلیدواژه: استانی فرهنگی و هنری قمر آریان فرهنگنامه پژوهشگر فرهنگ ها و لغت نامه ها فرهنگ استانی اجتماعی استانی اقتصادی استانی شهرستانها استانی فرهنگی و هنری زن در داستان های قرآن زبان و ادبیات فارسی قمر آریان زرین کوب

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۴۰۱۲۰۹۵۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

کتاب «نامداران موسیقی در سنندج» رونمایی شد

به گزارش خبرنگار مهر، کتاب «نامداران موسیقی در سنندج» که توسط احسان مردوخ روحانی گردآوری شده است، عصر یکشنبه با حضور جمعی از مسؤولان سنندج رونمایی شد.

احسان مردوخ روحانی، پژوهشگر و نویسنده کتاب نامداران موسیقی سنندج در مورد این کتاب اظهار کرد: سال ۱۳۹۸ شهر سنندج در شبکه شهرهای خلاق موسیقی یونسکو به ثبت رسید و براین اساس ایده اولیه نوشتن کتاب نامداران موسیقی سنندج نیز به پیشنهاد دبیرخانه شهر خلاق موسیقی سنندج شکل گرفت که اتمام آن حدود چهار سال به طول انجامید.

وی افزود: اسامی نامدارانی که در این کتاب ذکر شده، شامل خواننده، نوازنده، آهنگساز و مدرس موسیقی هستند که توسط دبیرخانه شهر خلاق موسیقی سنندج انتخاب شده‌اند.

نویسنده کتاب نامداران موسیقی سنندج یادآور شد: در این کتاب اطلاعاتی در مورد ۴۰ نفر از اهالی موسیقی و گروه کامکارها که همگی از نامداران موسیقی شهر سنندج هستند به ترتیب حروف الفبا آمده و کتاب به ۳ زبان فارسی، کردی و انگلیسی چاپ شده است.

مردوخ روحانی خاطر نشان کرد: در مورد برخی از نامداران موسیقی سنندج اطلاعات و داده‌های بسیار کمی وجود داشت که این جزو سختی‌های کار ما بود اما آنچه که آمده سعی شده به درستی بیان شود.

وی بابیان اینکه در جلدهای بعدی این کتاب به زندگی سایر نامداران شهر سنندج نیز پرداخته می‌شود، گفت: سعی خواهیم کرد نواقص و ایرادات این جلد را رفع کنیم که امیدواریم این کتاب فتح بابی برای توجه بیشتر به هنرمندان شهر باشد.

تحقیقات انجام شده در حوزه موسیقی کردی کافی نیست

مدرس دانشکده هنر و معماری دانشگاه کردستان نیز در این مراسم اظهار کرد: در حوزه موسیقی کُردی تحقیقات بسیاری صورت گرفته اما کافی نیست و ما داده‌های کمی را به‌ویژه در مورد هنرمندان حوزه موسیقی در اختیار داریم.

حمید حاصلی، گفت: هنرمندان سرمایه‌های اجتماعی ما هستند و چاپ کتاب در مورد آنها بسیار ارزشمند است که می‌تواند به عنوان منبع برای نسل‌های بعدی نیز بسیار مورد استفاده قرار گیرد.
این هنرمند موسیقی اذعان کرد: قطعاً هر کاری دارای نقاط قوت و ضعفی است که امیدواریم احسان مردوخ روحانی، نویسنده این کتاب، برای جلدهای بعدی آن، نواقص را برطرف کند.

سنندج در اعتلای فرهنگ و هنر ایران نقش دارد

شهردار سنندج نیز در سخنانی بیان کرد: امروز نام سنندج بر تارک تاریخ می‌درخشد و در حوزه هنر و فرهنگ در عرصه جهانی حرف برای گفتن دارد و این به دلیل وجود هنرمندان و پیشکسوتانی است که در این استان پرورش یافته‌اند.

سید انور رشیدی سنندج را مهد علم و دانش خواند و گفت: این شهر در اعتلای فرهنگ و هنر ایران نقش مؤثری داشته است.

وی با عنوان اینکه کردستان و خاصتا سنندج دیار بزرگان، پیشکسوتان، ورزشکاران و نام‌آورانی مانند بهزادیان‌ها، عندلیبی‌ها، کامکارها، صادق‌ایوبی‌ها، یوسف‌زمانی‌ها، نعمتیان‌ها، ضیاءالدینی‌ها و …است که نام آوازه جهانی دارند، افزود: سنندج با وجود چنین سرمایه‌ها هنری، ورزشی، فرهنگی و… در عرصه هنر و فرهنگ شهره جهانی یافته و شهر خلاق موسیقی جهان و پایتخت نوروز و پایتخت دف شده است.

وی از تکمیل فرهنگ‌سرای شهرداری سنندج در پارک خیابان شهدا خبر داد و گفت: این طرح آماده افتتاح است و منجر به افزایش سرانه زیرساخت‌های فرهنگی در شهر سنندج و کاهش آسیب‌های اجتماعی در این نقطه خواهد بود.

رشیدی اضافه کرد: با همکاری مالکان این اراضی شهرداری سنندج موفق به تملک پارک شهدا شد و تنها ۹۶ شعیر آن برای تملک ۱۰۰ درصدی باقیمانده که امیدواریم هرچه زودتر با تملک کامل این پارک شاهد یک پاتوق کاملاً فرهنگی در این نقطه برای شهروندان فهیم شهر سنندج باشیم.

وی استفاده از فضای این پارک برای ایجاد نمایشگاه‌های صنایع دستی، برگزاری فستیوال‌های مختلف هنری را از برنامه‌های شهرداری سنندج در پارک شهدا دانست و ابراز امیدواری کرد؛ با تملک ۹۶ شعیر باقیمانده بتوانیم این ظرفیت را به بهترین نحو ممکن برای خدمت به شهروندان مهیا کنیم.

گفتنی است؛ این کتاب مختصری از شرح حال نامداران موسیقی سنندج شامل خوانندگان، نوازندگان، آهنگسازان و مدرسین موسیقی» و مختصری در خصوص گروه کامکارهاست و یکی از نخستین کتاب‌هایی است که به شرح حال نامداران موسیقی سنندج می‌پردازد و شرح حال هر فرد به صورت مختصر به زبان فارسی و پیش از آن ترجمه این شرح حال ابتدا به زبان انگلیسی و پس از آن به زبان کردی آمده است.

کد خبر 6091446